İnsanabənzər robotlar çox vaxt insanlar kimi görünən və hərəkət edən robotlar kimi düşünülsə də, bu, belə deyil. İnsanabənzər robot ideyası təbii ki, insanlarla tamamilə eyni olan robotları əhatə edir, eyni zamanda qeyri-müəyyən humanoid forması olan istənilən növ robotu da əhatə edir. Bu robotlar insan bədəninə bənzəyən bədən formasına sahib olmaq üçün hazırlanmışdır.
İnsanabənzər robotlarda hələ insan bədəninin bəzi xüsusiyyətləri yoxdur. Bunlara təhlükəsizliyi (robotun özünə və insanlara) və hərəkətlərin artıqlığı, yəni daha çox sərbəstlik dərəcəsi və buna görə də geniş tapşırıq əlçatanlığı təmin edən strukturlar daxildir. Bu xüsusiyyətlər insanabənzər robotlar üçün arzuolunan olsa da, planlaşdırma və nəzarətə daha mürəkkəblik və yeni problemlər gətirəcək. Robototexnika elmində ”bütün bədənə nəzarət sahəsi” bunlarla məşğul olur, həmçinin məsələləri və azadlıq dərəcələrinin düzgün koordinasiyasını həll edir, məsələn – dərk etmək. [1]
İnsanabənzər robotların başqa bir xüsusiyyəti də onların hərəkət etməsi, sensorlardan istifadə etməklə “real dünya” və onunla qarşılıqlı əlaqə zamanı məlumat toplamasıdır. Onlar sənaye robotları, yüksək strukturlaşdırılmış mühitlərdə işləyən robotlar və digərləri kimi yerində qalmırlar. İnsanabənzər robotların kompleks mühitində hərəkət etməsinə icazə vermək üçün planlaşdırma və nəzarət zamanı “öz-özünə toqquşmanın aşkarlanması”, “yolun planlaşdırılması” və “maneələrdən yayınma” məsələləri əvvəlcədən həll olunmalıdır. Robotun hərəkəti zamanı dinamik tarazlığı qorumaq üçün robota təmas gücü haqqında məlumat lazımdır. İki ayaqlı robotların səthdə yeriyən zaman dayanıqlığı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Robotun ağırlıq mərkəzinin saxlanması idarəetmənin məqsədidir. Humanoidlərin digər növ robotlardan əsas fərqi onların hərəkətidir, ayaqları ikiayaqlı insanlar kimi olmalıdır.
İnsanabənzər robotların, şübhəsiz ki, tədqiqat və inkişafda istifadəsi var. Bu robotlar istənilən sayda maraqlı tətbiqlər üçün istifadə oluna bilər – onlar məsələn, digər planetlərə göndərilmək üçün sınaq subyektləri kimi və ya uzun mənzilli kosmik uçuşlar üçün istifadə edilə bilər. Onların müharibədə də tətbiqləri ola bilər; Müharibə üçün istifadə edilən insanabənzər robotlar yerdəki qoşunlarla döyüşmək üçün yaxşı vasitələr olardı. Bu, irəliyə doğru inkişafın daha acınacaqlı reallıqlarından biridir: demək olar ki, hər bir inkişafın müharibədə tətbiqi var və insanabənzər robotlar, xüsusən də insan və ya insana yaxın zəkaya malik humanoid robotlar bu məsələdə istisna deyil.
Robotların bacarıqları onların yaradılmasında istifadə edilən süni intellektin səviyyəsindən çox asılıdır. Əgər robotun yalnız hərəkətlərini və qərarlarını gücləndirmək üçün istifadə edilən sadələşdirilmiş alqoritmi varsa, o zaman robot məhdud imkanlara malik olacaq. Bununla belə, daha inkişaf etmiş süni intellekt alqoritmi ilə robot çox daha mürəkkəb və maraqlı qərarlar qəbul edə bilər. Qabaqcıl süni intellekt imkanlarına malik bu robotlar, ehtimal ki, hərbi sektorda tədqiqat və inkişaf imkanları üçün istifadə olunacaq robotlardır. [2]
Cəmiyyətdə insanabənzər robotların mövcudluğu ilə gündəmə gələn bir sıra problemlər var. Bu robotların mövcudluğu ilə gündəmə gələn etik suallar var – bu robotlar hansı nöqtədə “sahibi” olmayan fərdi, avtonom fərdi varlıqlara çevrilirlər? Bu suallara cavab vermək çətindir, çünki onlar indiyə qədər bəşəriyyətin qarşısında duran heç bir suala bənzəmir. Əgər bəşəriyyət nə vaxtsa kosmosda uzun məsafələr qət edə bilən robot inkişaf etdirsə, xüsusilə də robot nə etdiyini bilirsə, o robotları kosmosa göndərməyin etik olub-olmayacağı sual altındadır.Texnologiyadakı irəliləyişlərə baxmayaraq, çox güman ki, tədqiqat və inkişaf sektoru silahlaşdırılmış humanoid robotları inkişaf etdirməzdən əvvəl, bəşəriyyət insanabənzər robotların daha çox şəxsi tətbiqləri icra edən halını görəcək; əyləncə və biznesdə istifadə üçün nəzərdə tutulan robotların bazarda yer tapma ehtimalı daha yüksəkdir.
İstinadlar:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Humanoid_robot
- https://www.wowessays.com/free-samples/good-example-of-humanoid-robots-and- future-applications-essay/
Abdullazadə Mustafa