Robot sözünü ilk dəfə Çexoslovak yazıçısı Karel Çapek Rossumun “Universal Robotlar” pyesində işlədib. “Robota” sözü çex dilində “məcburi işçi” deməkdir. Bununla belə, ümumi təriflə robotları ottonom və ya əvvəllər proqramlaşdırılmış elektron cihazlar kimi təyin etmək olar. Robotlar kompüter idarəsi ilə yanaşı, uzaqdan idarəetmə ilə də idarə oluna bilər.
Robotlar bu gün böyük bir tarixi inkişaf yolu keçmişdir. İnsanların yaratdığı ilk robotlar; Əyləncə məqsədi ilə istehsal edilmişdir. Onları daxili mexanizmindən daha çox xarici görünüşü ilə maraqlanılırdı. Birdən çox tapşırıq tələb oluna bilməzdi, yeni tapşırıq üçün yenidən dizayn edilməli idi. Üzərində heç bir sensor yox idi. Bu gün robotlar insanların ehtiyaclarının böyük bir hissəsini qarşılamaq üçün hazırlanır. Hazırda robotlar sənayedə ən böyük istifadə sahəsini təşkil edir. İnsanlar zaman keçdikcə uzaqgörənliklə robotlara yaxınlaşdıqca, Isaac Asimov robotların məqsədinin insanlara xidmət etmək olduğunu bildirərək, robot qanunu adı altında məlumatları dərc etdi.
Üç maddədən ibarət olan bu qanun belədir;
1. Robot birmənalı olaraq insana zərər verə bilməz;
2. Robot birinci qanuna zidd olmamaq şərti ilə insanların verdiyi əmrlərə tabe olmalıdır;
3. Robot birinci və ikinci qanunlara zidd olmadığı müddətcə öz varlığını qorumalıdır.
Robotların zamanla inkişafını aşağıdakı mərhələdə təsvir edə bilərik:
Robotlar gündən-günə həyatımızın hər sahəsinə daxil olmağa başladı. Tezliklə, ünsiyyət qura və hətta dost ola biləcəyik. İstanbul Gedik Universiteti Mexatronika Mühəndisliyi Bölüm Başçısı və Robot Texnologiyaları Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi Müdiri Dos. Dr. Savaş Dilibal robot sistemlərdəki son inkişaflardan və gələcəkdə bizi nələrin gözlədiyindən danışdı. Sənaye 4.0-ın ən mühüm komponentlərindən birinin robot sistemlər olduğunu ifadə edən Dos. Dr. “Hazırda avtomatlaşdırılmış robotlardan yarı avtonom və avtonom robotlara keçid var. Səhiyyədən tutmuş təhsilə qədər bir çox fərqli sahədə işləyəcək robotlara ehtiyac var. Bu araşdırmaların baş tutması üçün öyrənən robotların özbaşına hərəkət edə bilən avtonom sistemə keçməsi lazımdır və biz də geridə qalmamaq üçün prosesi yaxşı izləməliyik”.
1990-cı ildən sonra kütləvi və keyfiyyətli istehsalı təmin edən robot sistemlərin yolunun reallaşdığını ifadə edən Dos. Dr. Dilibal, “Robotların həyatımıza girməsi üçün 50 il uzun müddətdir. Texnologiya çox sürətlə inkişaf edir. 5-10 ildən sonra bəlkə də ən yaxın dostumuz robot olacaq. Qarşıdakı illərdə xarakterimizi və davranışlarımızı anlaya bilən və buna uyğun olaraq öz davranışlarını təhlil edə bilən robotlar görəcəyik. Robotlar bizim danışıqlarımızı anlayacaq.”
Texnologiya sahəsindəki inkişafın günü-gündən artdığını vurğulayan Dos. Dr. Dilibal, “Sensor texnologiyasındakı hər bir təkmilləşdirmə robotlara ətraf mühitlə daha yüksək səviyyədə ünsiyyət qurmağa imkan verir. Bununla belə, qabaqcıl AI alqoritmlərinin inkişafı robotları daha sürətli düşünməyə vadar edir. Təsvirin işlənməsi sahəsində irəliləyişlər robotlara sizi daha yaxşı görməyə və öz davranışlarını buna uyğun təyin etməyə imkan verir”.
İnsanların və robotların eyni mühitlərdə çalışacaqlarını və vaxt keçirəcəklərini ifadə edən Dos. Dr. Dilibal, “Robot psixologiyası sahəsində çalışacaq insanlar olacaq. Bəlkə də işlər çox asanlaşacaq və bu gün tənha olan insanların tənhalığının qarşısını almaq üçün bəzi robot sistemlər hazırlana bilər. Bizi psixoloji cəhətdən rahatlaşdıra bilərlər. Böyük şəklə baxdığınız zaman sizinlə eyni mühiti paylaşacaq, nə düşündüyünüzü və hiss etdiyinizi anlayacaq robotlarla yaşayacağıq. Biz bu cür ağıllı sistemlərə günü-gündən yaxınlaşırıq”, – deyə o bildirib.
İstinad:
- https://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/robotlar-10-yil-icinde-en-yakin-arkadasimiz-olacak-41389966
- https://inovax.net/inovax/2010/02/robotlarin-tarihcesi/