Sənaye robotu – robotun bir növü olub, istehsal proseslərində müəyyən proseslərin aparılması üçün tətbiq olunur. Buraya pəstahların tutulması, hissələrin yığılması və emalı daxildir.
Bu günkü sənaye robotları əsasən stasionar olaraq yerləşdirilirlər və konkret tapşırığın yerinə yetirilməsi üçün təyin olunurlar. Robotların inkişafının əvvəlində əsasən:
- texnoloji proseslərə asan inteqrasiya oluna bilən ucuz texniki ərazinin yaradılması;
- modular quruluşa malik robotların həm tutqacı hərəkət etdirən yönəldicilərə, həm idarəetmə sisteminin tələblərinə uyğunlaşdırılması;
- robotların işləmə mexanizminin riyazi modelləri əsasında onun hərəkətinin optimallaşdırılması ilə çəkisinin azaldılması və sərtliyinin artırılması;
- sadə sensorların tətbiqi ilə robotların tətbiq sahələrinin genişləndirilməsi.
Sənaye robotları əsasən üç tərkib hissədən ibarətdir. Robotu nəql etmək üçün üç sərbəstlik dərəcəsinə malik arabadan istifadə olunur. Bu robotun gövdəsini təşkil edir. Gövdəyə bərkidilmiş robotqolu təyinatından asılı olaraq 4-dən 6-ya qədər sərbəstlik dərəcəsinə malik olur. Qolun uc hissəsinə robotun ən həssas hissəsi – effektorlar (sensorlar) və əl bərkidilir. Robotların belə sinifləşdirilməsi əsasən onların malik olduqları kinematika əsasında yaratdıqları işçi fəzanın adı ilə bağlıdır.
Bildiyimiz kimi, hərbi sənaye texnologiyası İkinci Dünya müharibəsindən sonra çox irəli getmişdir. Buna baxmayaraq, Sizə danışacağım robotların əksəriyyəti hələ də insan operatoru tərəfindən idarə olunur. Bu bölmədə mən həmçinin axtarış və xilasetmə işləri, yanğınsöndürmə, hüquq-mühafizə orqanları və s. kimi mülki əməliyyatlar üçün istifadə edilə biləcək robotlar haqqında da danışacağam.
Yük daşıyıcılar – bunlar nəqliyyat missiyaları üçün istifadə olunan hərbi robotlardır. Bu silah, sursat, təchizat və ya başqa hər şey ola bilər. Bu, xüsusi landşaft üçün ayaqları üzərində duran robotlar da ola bilər, lakin adətən təkərlər üzərində olan robotlardır.
Axtarış-xilasetmə işləri – bu robotlar adından da bəlli olduğu kimi axtarış və xilasetmə missiyalarında istifadə edilən robotlardır.
Minatəmizləmə – insan həyatını xilas edə biləcək daha bir çox təhlükəli missiyaların öhtəsindən gələ bilən robotlar. Hərbi minaatan üçün robotlar hazırda bütün dünyada istifadə olunur. Adətən onlar təhlükəsiz məsafədə yerləşən operator tərəfindən məsafədən idarə olunur. (Şəkil 1)
Müşahidə və kəşfiyyat robotları – müxtəlif robotlar müşahidə və ya kəşfiyyat üçün istifadə olunur. Düşmənin arxasındakı kəşfiyyat missiyaları üçün istifadə edilən bu hərbi robotlar da silahlarla təchiz edilə bilər. (Şəkil 2)
Sənaye robotları günümüzdə belə inkişaf etməkdədir. GLOBAL ABB və THE ROBOTREPORT səhifələrinin verdiyi yeni xəbərə əsasən ABB şirkəti mürəkkəb istehsal problemləri üçün böyük robotların kolleksiyasına iki robot ailəsi əlavə edir. Təkmilləşdirilmiş sürət, dəqiqlik, çeviklik və inteqrasiya edilmiş texnoloji kabellər daxil olmaqla daha etibarlı konstruksiya sayəsini ABB-nin IBR 5710 və IBR 5720 şirkətləri təmin edir. Səkkiz variantda mövcud olan IRB 5710 və IRB 5720 70 kq-dan 180 kq-a qədər və uzunluğu 2,3 m-ə qədər olan 3 m-ə qədər olan faydalı yük üçün geniş seçim təklif edir. Robotlar tərəfindən verilən üstünlüklər də plastiklərin formalaşması, metal tökmə, təmizlənməsi və püskürtmə zamanı istifadə üçün ideal hala gəlir. (Şəkil 3)
Alınan bütün məlumatlara əsasən belə nəticəyə gəlmək olar ki, sənayə robotlarının köməyi nəyinki gündəlik həyatımızda və məişətdə, həmçinin hərbi sahədə də əvəzolunmazdır. Lakin, təkcə sənaye robotları deyil həmçinin bütün robotların iş prinsipinin düzgünlüyü və təhlükəsizlik üçün düzgün kodlaşdırma və kalibrləmə mütləqdir. Əks halda iş prinsipinin pozğunluğu insan və ətraf mühüt üçün təhlükəli vəziyyət yarada bilər. Ona görə də, texnologiyanın inkişafına baxmayaraq, insanların robotlar üzərində işləməsi hələ də vacib amillərdən biridir.
İstinadlar:
- https://az.wikipedia.org/wiki/Sənaye_robotu
- https://www.allonrobots.com/military-robots/
- https://global.abb/group/en/about/history
- https://www.therobotreport.com/abb-introduces-two-families-of-robots-for-ev-batteryproduction
Rufet Abdullayev